Rodzina Borgiów i kobiety Watykanu

Z kronik i relacji historyków wyłaniają się niezaprzeczalne fakty o wpływie kobiet na papieży. Losy ponad połowy głów Watykanu można opowiedzieć, opisując życia ich żon, kochanek i kurtyzan, a także potomków – ślubnych i nieślubnych...

Powodem wprowadzenia celibatu w 1047 roku przez Grzegorza VII nie były kwestie moralne – wprowadzono go ze względu na troskę o majątek Kościoła. Warto zwrócić uwagę na to, że to nie seks był zabroniony. Grzechem było tylko małżeństwo. Dopiero po soborze laterańskim II (1139 r.) zabroniono kapłanom mieć żony, ale zanim to nastąpiło, historia zna przynajmniej dwa przypadki, kiedy to papieżem zostawał… syn papieża. Pierwszy z nich to papież Innocenty I, syn Anastazego I. Natomiast drugi to Sylweriusz, syn Hormizdasa. Papieże, którzy byli potomkami księży czy biskupów, zasiadali na tronie dużo częściej.

Paweł III był pierwszym w historii papieżem-alfonsem. Miał pod opieką 45 tysięcy rzymskich prostytutek, od których zarobków brał procent. Najsłynniejszą z licznych kochanek była jego córka - Costanza Farnese. Warto zwrócić też uwagę na fakt, że w tym okresie rzeczą powszechną było pobieranie przez miasta (także papieskie) podatków od prowadzących domy publiczne. Kurtyzany znajdowały się na każdym zgromadzeniu biskupów, miały zaspokajać potrzeby obradujących na soborach. Kilka lat temu w jednym z niemieckich miast przy ulicy Obere Laube postawiono pomnik upamiętniający Sobór w Konstancji (1414-1418), przedstawiający duchownych w otoczeniu dam oraz oddających się pijaństwu i ucztowaniu.

Tylko ktoś naiwny mógłby sądzić, że jest to jedynie wymysł artysty. Jan XII, najmłodszy w historii papież, został wybrany w roku 955, mając wówczas 18 lat. Za jego czasów Rzym słynął z korupcji i domów uciech. Jeden z nich został przez niego założony w laterańskiej bazylice św. Jana. Był marnym i nikczemnym papieżem, którego Kościół wstydzi się do dziś. Wzorem Kaliguli mianował senatorem swojego konia, a pod wpływem alkoholu nadał chłopcu stajennemu godność diakona. Nie stronił od wulgaryzmów, wyświęcał diakonów w stajniach, prostytutkom płacił kościelnymi kielichami Według jednej z wersji zmarł w czasie aktu cudzołóstwa, według innej na skutek pobicia przez pewnego zdradzanego męża. Faktem jest, że został zdetronizowany za niemoralne prowadzenie się.

Era pornokracji

Trudno byłoby opowiedzieć o wszystkich kobietach związanych ze Stolicą Apostolską. Pozwoliłam sobie, więc na wybranie tych najważniejszych i najbardziej wpływowych. Pominęłam nieznaczące kurtyzany, twierdząc, że w czasach upadku Kościoła zaskoczeniem nie były seksualne ciągoty księży, biskupów i papieży, a to, że przez wiele lat Watykanem rządziły kobiety. Te najbardziej barwne – w erze pornokracji i w czasie panowania rodu Borgiów. Lata 904-911, czyli czas panowania Sergiusza III, rozpoczęły erę pornokracji - najbardziej haniebnego okresu w dziejach papiestwa. Demoralizacja, która dokonała się w  średniowieczu, nie ominęła Rzymu. Wtedy to kluczową rolę odgrywały kobiety z rodu Teofilakta - Teodora Starsza, Marozja i Teodora Młodsza.

W tym czasie wielokrotnie dochodziło do morderstw papieży, a wspomniane niewiasty właściwie rządziły Stolicą Apostolską.  Teodora była w młodości kurtyzaną i aktorką. W teatrze jednak odgrywała tylko pornograficzne sceny z mitów. Jej mężem został Justynian – cesarz Bizancjum, zakochany w niej bez pamięci. W "Historii sekretnej" Prokopiusza możemy przeczytać, że Teodora była ladacznicą i morderczynią. Znajdują się w niej także soczyste opowieści dotyczące jej życia erotycznego. Dzięki niej papieżami zostali Benedykt IV, Leon V, Anastazy III, Lando a także antypapież Krzysztof. Z tego powodu jest nazywana twórczynią papieży. Ich kadencje były krótkie, ale za to burzliwe. Wielu z nich wsławiło się wyjątkowym zamiłowaniem do rozwiązłych kobiet.

Teodora przeszła do historii jako jedna z pierwszych feministek. Nakłoniła swojego męża do przyznania wielu praw kobietom. Choć dziś wydaje się to niedorzeczne, to dopiero po ich przyznaniu mężczyznom nie można było karać śmiercią cudzołożnych żon, a także zakazane było gwałcenie kobiet wszystkich stanów (do tej pory nie obowiązywało to w przypadku niewolnic i dziewczyn z tawern). Ciekawostką może być fakt, że grecki kościół prawosławny czci ją jako świętą. Szczególną postacią w tym okresie była Marozja – matka papieża Jana XI. Ta kochanka Sergiusza III (z którym zdradzała trzech swoich mężów) doprowadziła do uwięzienia Jana X, a następie kazała udusić go poduszką.

Wykorzystując swoje wpływy doprowadziła do wyboru na papieża Leona VI, Stefana VII, a następnie swojego syna. Zdecydowała jednak, że poświęci się zdobywaniu władzy świeckiej, a decyzje na temat papieskiego tronu zostawi swojej siostrze Teodorze Młodszej. Udało jej się to w roku 932, kiedy to została królową, wyszła bowiem za mąż za Hugona z Prowansji, Króla Italii, brata jej poprzedniego męża. Taki związek był uznawany przez Kościół za kazirodczy, było to jednak nieistotne – sam papież (syn Marozji) był przecież świadkiem ślubnych uroczystości. Jej życie zakończyło się tragicznie – spędziła 54 lata w więzieniu, do którego strącili ją jej mąż Albreich I wraz z ich synem. Tam też dokonała swego żywota.

Rodzina Borgiów

Na przełomie XV i XVI wieku w ówczesnym Rzymie szerzy się bezprawie, korupcja i prostytucja. Duchowni są stałymi klientami u kurtyzan, mają po kilka kochanek. To wtedy na tronie papieskim zasiada Aleksander VI (Rodrigo Borgia). Żył w nielegalnym związku z Vanozzą Cattanei, która urodziła mu czwórkę dzieci: Cesarego, Juana, Lukrecję i Goffredo. Nie byli to jego jedyni potomkowie – miał także syna Rodryga i córki: Jeronimę i Izabelę. Cattanei była luksusową kurtyzaną. Jej pierwszym mężem został Domenico d’Arignano (oficer wojsk papieskich), następnie poślubiła Giorgio de Croce, a później Carla Canale. Od Aleksandra VI otrzymała dom, wielokrotnie spędzali także lato w Subiaco. Papieżowi temu zarzuca się uczestniczenie w publicznych orgiach z własną córką.

Chciwość i nepotyzm sprawiły, że jest uznawany za jednego z najbardziej zdemoralizowanych papieży w historii. Jego życiorys posłużył jako inspiracja dla powieści Mario Puzo „Rodzina Borgiów”, w której papież wraz z rodziną został przedstawiony jako pierwsza włoska mafia. Dzieci Aleksandra VI w niczym nie ustępowały ojcu. W kronice Liber Notarum znalazł się opis jednej z kolacji, zorganizowanej przez syna papieża Cezara Borgię, nazwanej   Bankietem Kasztanów. Możemy przeczytać o licznych kurtyzanach, które były tam obecne, a także o urządzanych grach, którym daleko było do przyzwoitości. Według opisu Johann Burcharda, w niedzielny wieczór, 30 października zgromadziło się pięćdziesiąt prostytutek, które po wydanej uczcie tańczyły z obecnymi, najpierw ubrane, później nagie.

Następnie na podłodze umieszczono zapalone świece i rozrzucono kasztany, które kurtyzany musiały zbierać czołgając się i na czworaka. Mężczyznom, którzy mieli największe powodzenie tego wieczora, wręczano nagrody – jedwabne koszule, buty i kapelusze. Lukrecja Borgia, ulubienica ojca, nie była piękną kobietą. Podobnie jak on miała nieco wyłupiaste oczy, mięsisty nos, cofnięty podbródek, ciemną cerę. Również ze względu na swój charakter, osobowość i styl życia nie cieszyła się dobrą sławą. Według pogłosek (literatura naukowa odrzuca ten pogląd) utrzymywała stosunki seksualne z własnym ojcem i braćmi. Prowadząca badania dotyczące Lukrecji profesor Diane Yvonne Ghirardo z University of Southern California potwierdziła, że potrafiła ona dbać o swoje interesy.

Na podstawie umowy z Ercole d'Este Lukrecja otrzymała połowę należących do niego bagnistych terenów, które następnie zamieniła w żyzne ziemię, na których uprawiano pszenicę, jęczmień, fasolę, oliwki i winogrona.  Była uznawana za największą kurtyzanę Rzymu, kobietą zepsutą do cna. Już w wieku jedenastu lat posiadała jednocześnie dwóch narzeczonych, hiszpańskich szlachciców. Jej dzień upływał na wyprawianiu hucznych przyjęć, wielu zabiegało o jej względy, żeby w ten sposób być bliżej papieża. W wieku trzynastu lat z rozkazu i polecenia ojca, wyszła za mąż za Giovanniego Sforzę. Na cześć nowożeńców papież wydał ucztę, która dosyć szybko przerodziła się w nieprzyzwoitą.

Kazano przynieść kielichy napełnione cukrem, które wrzucano za dekolty urodziwym kobietom. Małżeństwo Lukrecji i Giovanniego zostało unieważnione po 4 latach, jako powód podano brak stosunku płciowego pomiędzy małżonkami. Na kolejnego męża Rodrigo Borgia wyznaczył Alfonsa d’Aragon – księcia Bisceglie, który już po roku zdecydował się opuścić Rzym i swoją żonę. Na pocieszenie Aleksander VI mianował ją gubernatorem Spoleto i Foligno (do tej pory ta funkcja mogła być sprawowana tylko przez kardynała lub innego dostojnika Kościoła). Po tak rozwiązłej młodości zadziwia fakt, że po opuszczeniu domu rodzinnego Lukrecja rozpoczęła nowy, odmienny okres życia. Prowadziła od tej pory spokojny żywot, codziennie chodziła na mszę, chętnie otaczała się artystami i literatami.

Łączyło się to zapewne ze śmiercią jej protektorów: ojca i brata. Rzymianie nazwali ją „pimpacci” – strojnisia, choć jak już napisałam, nie była ona jednak kobietą zbyt urodziwą. Ostatnią papieżycę z rodu Borgiów, Olimpię Maidalchini, łączyła szczególna zażyłość z Innocentym X. Podczas pontyfikatu tego papieża (od 15 września 1644 do 7 stycznia 1655) to ona sprawowała faktyczną władzę w Kościele. Trzeba także zaznaczyć, że sprawowała tą władzę w sposób zdecydowany i nieznoszący sprzeciwu. Mianowała kardynałów, dyskutowała z ambasadorami, zgarniając przy tym dużą część papieskich pieniędzy (cześć z nich otrzymała od samego papieża). Namówiła go nawet, żeby poszedł w ślady swojego poprzednika Urbana VIII, i skierował wojska przeciwko księstwu Castro.

Wojsko szybko zdobyło i niszcząc przy tym także domy i kościoły obróciło to małe państewko w gruzy. Po śmierci 83-letniego papieża Olimpia przeszła samą siebie. Odmówiła, bowiem pokrycia kosztów pochówku Innocentego X.  Współcześni historycy, w większości publikujący za zezwoleniem władzy duchowej uważają, że pewne historie nie są faktami, a przesadzonymi opowieściami. Jednak te „przesadzone opowieści” bazują na źródłach wiarygodnych, bowiem sporządzonych przez świadków wydarzeń, a nierzadko przez samych funkcjonariuszy Kościoła. Tajne Archiwa Watykanu gromadzące relacje, listy, kroniki z tamtych czasów, nie są jednak dostępne dla świeckich naukowców...

Aneta Błażejczyk
portalwww.pl
















Na podstawie:
„Kobiety Watykanu” - Robert A. Haasler
„Eros w Watykanie” - Kazimierz Pytko
„Lukrecja Borgia - czarny charakter w jasnym świetle” - Mariusz Błoński
„Teodora – kurtyzana i cesarzowa” - Krzysztof Kęciek
pl.wikipedia.org

Fot. 1 Papież Aleksander VI
Fot. 2 kadr z "Rodziny Borgiów"