Wódka żytnia - oto wszystko, co trzeba o niej wiedzieć

Mimo tego, że na wielu butelkach z tym alkoholem można odnaleźć informację o tym, że powstał on na bazie tradycyjnej receptury, to trzeba odnotować, że współczesny alkohol bardzo mocno różni się od tego, jaki produkowano w Polsce paręset lat temu.

Pierwszy raz wysokoprocentowy alkohol został zaprezentowany podczas słynnej „Uczty u Wierzynka”, gdzie na zaproszenie Kazimierza Wielkiego, spotkali się monarchowie z niemal całej współczesnej Europy. Wtedy produkt ten określało się mianem perfum. 

Warto jednak pamiętać o tym, że pierwszym wytwarzanym masowo alkoholem na terenach polskich nie była wódka, ale tradycyjne piwo. Jak powiedzielibyśmy w XIV i XV wieku, miód pitny, przybył do nas z Europy Zachodniej, a dokładniej od mnichów, którzy ukończyli studia medyczne w Salerno i Montpellier.

Dużą rolę w popularyzacji receptury odegrał Mikołaj z Polski, mnich, który pracował na dworze Leszka Czarnego. W swojej pracy, zatytułowanej Experimenta, ujawnił on między innymi zasady destylowania alkoholu w alembiku, czyli prostym sprzęcie laboratoryjnym, do którego dostęp mieli już choćby uczeni z Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Jak zmieniały się zasady wytwarzania alkoholu w Polsce?

Pierwsze podręczniki, gdzie uczono sztuki destylacji, mówiły o stosowaniu destylatów z wina. Był to pierwszy stosowany na masową skalę model produkcji wysokoprocentowego alkoholu w Polsce. Dopiero dwieście lat później nauczono się pozyskiwać alkohol z żyta.

To właśnie w XVI wieku szerzej rozpowszechniła się nazwa gorzałka, która bierze swój początek od słowa gorzeć, co w staropolskim oznaczało palić. Łatwo domyślić się analogii tego słowa z właściwościami wysokoprocentowego alkoholu. W tamtych czasach Polska - zwłaszcza dzięki uprawom zbóż - była nazywana spichlerzem Europy, co przekuło się też na dynamiczny wzrost ilości produkowanej wódki w skali kraju.

Od 1572 roku szlachta w Polsce mogła produkować i sprzedawać alkohole w obrębie swoich włości, co przyczyniło się do szybkiej jej popularyzacji w wyższych warstwach społecznych. Mniej więcej w tym samym czasie pojawiają się wiarygodne źródła mówiące o rekreacyjnym spożyciu alkoholu w Polsce i na ziemiach rdzennie ruskich. Trudno więc jednoznacznie ustalić, która z kultur może rościć sobie prawo do określania gorzałki mianem swojego dobra narodowego.

Dopiero w XIX wieku pozycja destylatu zbożowego na ziemiach polskich zaczęła słabnąć. Wypierał ją spirytus ziemniaczany. Dlaczego? Na to pytanie odpowiada Marcin z Krest.pl: - W przeciwieństwie do spirytusów zbożowych, spirytus ziemniaczany jest słodki i kremowy. Ponieważ smak słodki, a zaraz po nim kwaśny (co doskonale widać w koktajlach), najlepiej ukrywa obecność alkoholu.

XX i XXI wiek stoi pod znakiem wódek żytnich, ale...

Już od lat 20. minionego wieku można było obserwować ponowny zwrot ku gorzałkom pozyskiwanym z żyta. Główną przyczyną tego stanu rzeczy były nowe, zmodernizowane, metody produkcji maszynowej. Prawdziwy boom na tego typu alkohole pojawił się jednak dopiero po II Wojnie Światowej.

Dziś, mimo powrotu do wielu tradycyjnych modelu produkcji alkoholu wysokoprocentowego, to właśnie wódka żytnia jest jednym z tych rodzajów alkoholu, który z roku na rok notuje wysokie wskaźniki sprzedaży. Warto jednak odnotować, że - zgodnie z raportem „Rynek dóbr luksusowych w Polsce”, który przygotowało KPMG, w naszym kraju coraz lepiej radzi sobie Whisky oraz rum.

Artykuł Partnera

fot. pexels.com